ΙΣΤΟΡΙΑ

Η Κρήτη, διαμάντι που λαμπυρίζει στη Μεσόγειο, είναι το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της και συνάμα το νοτιότερο σύνορο της Ευρώπης. Συνδυάζει την αρχαία με τη σύγχρονη ιστορία.

Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Κρήτη, εκτός από σταυροδρόμι τριών ηπείρων, υπήρξε από την απαρχή της ιστορίας της το μήλο της Έριδος για κάθε κατακτητή.

Οι πρόγονοι των Κρητών είναι οι Μινωίτες. Όμως το νησί εποικίστηκε από Αχαιούς, Δωριείς, Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Άραβες, Ενετούς και Τούρκους. Επίσης, για μεγάλο χρονικό διάστημα οι πειρατές της Μεσογείου λυμαίνονταν τις ακτές της.

Μάρτυρες της ατελείωτης περιπέτειας του νησιού είναι τα οχυρωματικά έργα που θα βρείτε σε όλες τις σύγχρονες πόλεις της, αλλά και τα φρούρια, χτισμένα πάνω στα ακρωτήρια και στα νησάκια που το περιβάλλουν, τα οποία είχαν εγερθεί ως παρατηρητήρια.

Περίοδοι της κρητικής προϊστορίας & ιστορίας

Η προϊστορία της Κρήτης είναι σήμερα γνωστή χάρη στις εκτεταμένες αρχαιολογικές έρευνες που διεξήχθησαν στο νησί από Έλληνες και ξένους αρχαιολόγους, ήδη από τις τελευταίες δεκατίες του 19ου αιώνα. Η θαλασσοκράτειρα Κρήτη του Μίνωα δεν αποτελεί πλέον μυστηριώδη μύθο. Η "εκατόμπολις" του Ομήρου αποδείχθηκε ιστορική πραγματικότητα της 2ης χιλιετίας. Ο μεγάλος κρητικός μινωικός πολιτισμός αναπτύχθηκε πάνω στο νεολιθικό υπόβαθρο του νησιού και είναι εφάμιλλος με τους πολιτισμούς της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας.

Η ιστορία της Κρήτης εκτείνεται σε βάθος 8.000 χρόνων. Σύμφωνα με αρχαιολογικές μαρτυρίες το νησί κατοικήθηκε στα νεολιθικά χρόνια. Γνωστοί νεολιθικοί οικισμοί του Ηρακλείου ήταν η Κνωσός , η Φαιστός, ο Κατσαμπάς. Είναι πιθανό ότι περιοδικά κατοικούνταν και τα σπήλαια : Στραβομύτης στο όρος Γιούχτα, Ειλειθυίας στις Γούβες, Τραπέζας στην Τύλισσο κ.ά. Η προνομιακή θέση του Ηρακλείου και η μορφολογία του εδάφους, που ευνοεί την ανάπτυξη πολλαπλών καλλιεργειών, αποτέλεσαν πρόσφορες προϋπο-θέσεις για τη δημιουργία ενός πολιτισμού με το όνομα "μινωικός πολιτισμός" που άνθισε για μια μακρόχρονη εποχή (κατά την Εποχή του Χαλκού 3000-1100 π.Χ.) , με κέντρο την Κνωσό, ο οποίος έφτασε στο υψηλότερο σημείο ακμής του, μεταξύ του 1900 με 1500 π.Χ. Μετά το 1500 π.Χ., Αχαιοί και Δωριείς φτάνουν στο νησί. Ακολουθούν, το 67 π.Χ., οι Ρωμαίοι, και στη συνέχεια οι Βυζαντινοί, οι οποίοι επικρατούν μέχρι το 1252 μ.Χ. Έχει προηγηθεί ένα διάστημα, από το 824 μέχρι το 961 μ.Χ., Αραβοκρατίας. Το 1252 μ. Χ. αρχίζει η περίοδος της Ενετοκρατίας, η οποία διαρκεί μέχρι το 1645 μ.Χ. Τότε την Κρήτη καταλαμβάνουν οι Τούρκοι, οι οποίοι διατηρούν την κυριαρχία τους μέχρι το 1897, με ένα μικρό διάλειμμα και πάλι 10 χρόνων (1830-1840), κατά το οποίο το νησί παραχωρείται στην Αίγυπτο. Το 1898 ιδρύεται η Κρητική Πολιτεία, με πρωτεύουσα τα Χανιά. Το νησί παραμένει αυτόνομο μέχρι την 1η Δεκεμβρίου του 1913, επίσημη ημερομηνία της Ένωσής του με την Ελλάδα.

Ταξίδι στο χρόνο

Οι πρώτοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στην Κρήτη περίπου το 6000 π.Χ. Υπολογίζεται ότι το 2.600 π.Χ περίπου ήρθαν στο νησί άποικοι από τη Μ. Ασία. Οι νέοι κάτοικοι που είχαν ισχυρή ναυτιλία, ανέπτυξαν μεγάλη εκπολιτιστική δραστηριότητα και δημιούργησαν το μινωικό πολιτισμό. Περί το 1950 π.Χ. χτίστηκαν τα πρώτα ανάκτορα στην Κνωσό, στη Φαιστό και στα Μάλια, τα οποία ήταν έδρες των τοπικών αρχηγών, κέντρα διοικητικά και θρησκευτικά.

Η εποχή των περίφημων μεγάλων ανακτόρων της Κρήτης ξεκινάει περίπου το 1900 π.Χ. Τα σπουδαιότερα και τα μεγαλύτερα είναι συγκεντρωμένα στο Ηράκλειο (Κνωσός, Μάλια , Φαιστός, Αρχάνες, Μοναστηράκι). Αυτή την περίοδο γίνονται έργα κατασκευής δικτύων αποχέτευσης και ύδρευσης, τα οποία ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει στους παραπάνω αρχαιολογικούς χώρους, ενώ κτίζονται αποθήκες, για να φυλαχτούν οι σοδειές και τα αποθέματα τροφίμων. Την ίδια εποχή χρονολογούνται τα περίτεχνα καμαραϊκά αγγεία, που αποτελούν έξοχο δείγμα της τελειοποίησης της κεραμικής τέχνης αυτής της περιόδου. Τα σκεύη πήραν το όνομά τους από το περίφημο σπήλαιο των Καμαρών στο όρος Ίδη, όπου πρωτοανακαλύφθηκαν. Την ίδια περίοδο έχουμε μια τομή στην πνευματική ανάπτυξη της μινωικής Κρήτης: τη χρήση της παλαιότερης γραφής που συναντάται με τη μορφή εγχάρακτων σχηματοποιημένων εικόνων πάνω σε σφραγίδες και σε αγγεία (Ιδεογράμματα ή Πικτογραφική). Το πιο διάσημο μνημείο αυτής της γραφής είναι ο πήλινος δίσκος της Φαιστού στη Μεσαρά, ο οποίος δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.

Ισχυρός σεισμός, περί το 1700 π.Χ., κατέστρεψε τα ανωτέρω ανάκτορα, τα οποία όμως ξαναχτίστηκαν μεγαλοπρεπέστερα ενώ σε αυτά προστέθηκε άλλο ένα, εκείνο της Ζάκρου. Το 1450 π.Χ., μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, τα μινωικά κέντρα καταστρέφονται ολοκληρωτικά. Αμέσως μετά εισβάλλουν οι Μυκηναίοι, που ιδρύουν δική τους δυναστεία στην Κνωσό. Το 1400 π.Χ. περίπου καταστρέφεται και η Κνωσός από άγνωστη αιτία και ξεκινάει μια εποχή παρακμής. Περίπου το 900 π.Χ., αρχίζουν να δημιουργούνται στην Κρήτη πόλεις- κράτη κατά το ελληνικό πρότυπο. Η πιο ισχυρή από τις αρχαίες πόλεις, η Κυδωνία, νεότερη της Γόρτυνας και κατά πολύ νεότερη της Κνωσού, διατήρησε τα πρωτεία στην περιοχή ως την εποχή της αραβικής εισβολής, οπότε και καταστράφηκε. Στο μεταξύ αποβιβάστηκαν στο νησί οι Δωριείς, οι οποίοι ασχολήθηκαν με το συστηματικό «εκδωρισμό» των κατοίκων. Η ζωή οργανώθηκε κατά τα πρότυπα των Σπαρτιατών. Την εποχή αυτή η Κρήτη δίνει θαυμαστά έργα γλυπτικής και μεταλλοτεχνίας. Το 480 π.Χ. και αυτός ο πολιτισμός υποκύπτει στο νόμο της φθοράς.